آبسه چیست؟
آبسه یک نام کلی برای تجمع مایع التهابی در هر قسمت از بدن ما است. برای تشکیل آبسه باید میکروبهای مختلفی مانند باکتری و قارچ وجود داشته باشد. سعی میشود این میکروارگانیسمها توسط مکانیسمهای دفاعی بدن با محدود کردن آنها در یک قسمت از بدن از بین بروند. از آنجایی که گلبولهای سفید خون ما با میکروبها مبارزه میکنند، تجمع ملتهبی مایع در این قسمت از بدن وجود دارد. نام این آبسه بسته به اندام یا ناحیهای در بدن متفاوت است. روشهای درمانی متفاوتی باتوجه به محل و نوع آبسه دندان اعمال میشود.
آبسه دندان چیست؟
آبسه دندان نمونهای از کوچکترین آبسه بدن از نظر اندازه است که روی دندانها دیده میشود. آنها به دلایلی مانند پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه در نتیجه نشستن میکروبها در ریشه دندان یا اطراف آن ایجاد میشوند. آبسههای دندان آبسههایی هستند که باعث تورم اطراف خود میشوند و در بیماران بهشدت دردناک هستند. این آبسهها به نام آبسه دندان یا آبسه لثه نیز شناخته میشوند. هنگامی که یک آبسه تشخیص داده شد، باید به طور مؤثر درمان شود. اولازهمه، درمان با آنتیبیوتیک مناسب برای محدودکردن آبسه آغاز میشود. سپس تخلیه آبسه توسط دندانپزشک ضروری است.
آبسه یک اصطلاح پزشکی است و به معنای تجمع چرک در ناحیهای از بدن است. بهعبارتدیگر، التهاب ناشی از هجوم باکتری در هر قسمت از بدن باعث مرگ سلولها میشود. ازآنجاییکه این سلولهای مرده و گلبولهای سفید آسیبدیده که با باکتریها مبارزه میکنند، نمیتوانند از بدن خارج شوند، در ناحیه خاصی تجمع میکنند و باعث تورم میشوند. اگر این تورم در لثه یا ریشه دندان ایجاد شود به آن آبسه دندان میگویند.
آبسه چگونه نفوذ میکند؟
آبسه دندان یک التهاب منطقهای کوچک اما جدی است که ریشه دندان و بافتهای اطراف آن را درگیر میکند و معمولاً همراه با تب و درد موضعی است که اگر درمان نشود به استئوتیت، پریوستیت، سلولیت یا استئومیلیت تبدیل میشود. زمانی که مزمن میشود به کیست رادیکولار تبدیل میشود یا با ایجاد فیستول مخاط دهان یا پوست صورت را سوراخ میکند و به محیط خارجی تخلیه میشود.
دلیل تشکیل آبسه دندان:
معمولاً در نتیجه پوسیدگی دندان، التهاب پالپ دندان شروع میشود. التهاب پالپ (پالپیت) به نوک ریشه دندان یعنی پریودونزیوم گسترش مییابد. در این فرایند دردناک، از لحظه انتشار التهاب به نوک ریشه، دندان به فشارهای عمودی حساس است. حتی کوچکترین تماس با دندان دردناک است.
برخی افراد پوسیدگی دندان را یک مشکل جدی برای سلامتی نمیدانند. اما اگر بهموقع و درست مداخله نشود، میتواند منجر به بیماری مشکلسازتر شود. ازآنجاییکه چرک در آبسه مایع است، به ضعیفترین نواحی زیر مخاط گسترش مییابد و با سوراخ کردن مخاط یا پوست از نقطهضعف به محیط خارجی باز میشود. این فیستولیزاسیون (فیستول، فیستول دادن) نامیده میشود.
آبسه دندان یک وضعیت قابل پیشگیری قبل از وقوع است. اما برای محافظت از بدن خود در برابر این بیماری، ابتدا باید بدانید که چه چیزی باعث آن میشود. شایعترین علت آبسه مصرف مکرر غذاها و نوشیدنیهای حاوی قند و کربوهیدرات است. پس از مصرف چنین غذاهایی، دهان برای رشد باکتریها مناسب میشود و این باکتریها با رفتن به عمق حفرهها و شکستگی دندانها باعث ایجاد آبسه میشوند.
از دیگر عواملی که باعث ایجاد آبسه در دندانها میشود، پوسیدگیهای دندانی درمان نشده، قسمتهای آسیبدیده مینای دندان، جمعشدن بقایای مواد غذایی روی دندانها و عدم توجه کافی به بهداشت دندان و بهطورکلی دهان و دندان است. هنگامی که مراقبت از دندانهای خود برایتان دشوار است، سعی کنید این را بهخاطر بسپارید: تخلیه آبسه فرایند بسیار پرزحمتتری است.
آبسه دندان اغلب زمانی ایجاد میشود که بافت نرم پالپ در کانال ریشه در اثر عفونت در داخل یا اطراف ریشه دندان ملتهب شود یا بمیرد.
- پوسیدگی دندان
- دندانی که شکسته، کنده شده یا آسیبدیده است
- منافذ موجود در مینای دندان
- پر کردن منسوخ شده
- بیماری لثه
علائم آبسه دندان چیست؟
- درد مداوم در دندان و لثه که به راحتی از بین نمی رود و شبیه ضربان است
- حساسیت دندان ها به غذاهای سرد و گرم
- مشکل در باز و بسته کردن دهان
- در موارد پیشرفته، تورم از چانه تا گردن گسترش می یابد
- تب و کسالت
قبل از مراجعه به دندانپزشک، میتوانید با مصرف آسپرین یا مسکن دیگری، درد آبسه را کاهش دهید. آسپرین را مستقیماً روی دندان یا بافت اطراف خود قرار ندهید. شستشوی دهان با آب گرم و نمک در هر ساعت میتواند تسکیندهنده باشد اما درمان نیست.
درمان آبسه و چرک دندان:
1. کشیدن دندان:
درگذشته تنها راه درمان آبسه دندان کشیدن دندان بود. تحت شرایط خاص، کشیدن دندان هنوز هم ممکن است مناسب باشد. بااینحال، امروزه دندانپزشکان اغلب دندانهای آبسه را درمان میکنند. بهعنوان اولین قدم، دندانپزشک شما احتمالاً یک دوره آنتیبیوتیک برای ازبینبردن عفونت تجویز میکند. این کار از گسترش عفونت به سایر قسمتهای بدن شما جلوگیری میکند. او همچنین ممکن است برای تسکین شما داروهای مسکن تجویز کند.
2. درمان از طریق تخلیه آبسه و چرک دندان:
برای نجات دندان شما، دندانپزشک شما ممکن است ناحیه را بی حس کند و سپس سوراخی در محفظه پالپ آن دندان ایجاد کند. این باعث کاهش فشار میشود. محفظه پالپ تمیز، ضدعفونی و با یک ماده غیر متحرک پر میشود. اگر تورم بعد از تمیزکردن دندان آبسه ادامه یابد، دندانپزشک شما ممکن است بخواهد یک کشت ویژه انجام دهد تا ببیند آیا این بیماری به نام اکتینومیکوزیس است یا خیر.
در مرحله بعد دندانپزشک یک پرکردن موقت داخل دندان قرار میدهد. پس از رفع عفونت، دندانپزشک احتمالاً چند ماه دیگر میخواهد شما را دوباره ببیند. هنگامی که او دوباره آن را دید، از دندان اشعه ایکس گرفته میشود تا مشخص شود که آیا استخوان و بافت در فضای باقیمانده از آبسه رشد کرده است یا خیر. اگر حفره سالم به نظر برسد، درمان تمام شده است. اگر عفونت ادامه یابد، درمانهای اضافی لازم است و دندانپزشک ممکن است شما را نزد متخصصی بفرستد که برای برداشتن بافت بیمار (گاهی اوقات قسمت کوچکی که شامل نوک ریشه است) عمل کند.
3. گرم و سردکردن
این راه حلی است که با نهایت دقت توسط متخصصین انجام میشود. درمان نادرست ممکن است آبسه را تشدید کند. به همین دلیل، افرادی که در این زمینه متخصص نیستند (دندانپزشکان یا جراحان فک و صورت) هرگز نباید چنین مداخلهای را انجام دهند.
آبسه حاد دندانی را گرم نکنید. این امر سیالیت آبسه را افزایش میدهد و باعث گسترش آن در بافت و بدتر شدن آبسه میشود. در آبسههای حاد میتوان از سرما برای تسکین بیمار و کاهش انتشار مایع التهابی استفاده کرد. در حین تخلیه آبسه های مزمن، سیالیت آبسه با اعمال حرارت افزایشیافته و از مجرای زهکشی باز شده به طور کامل تخلیه میشود.
4. درمان با آنتیبیوتیک
برخلاف سایر آبسهها، آبسههای دندانی را نمیتوان با آنتیبیوتیک درمان کرد. آنتیبیوتیکها آبسه دندان را برای مدتی تسکین میدهند، اما به دلیل اینکه مواد عفونی جدید دائماً از محیط دهان به پالپ دندان سرازیر میشوند، آبسه دوباره عود کرده و این رویداد مزمن میشود. به همین دلیل در درمان آبسه دندان از آنتیبیوتیکها برای تسکین آبسه و کنترل گسترش آن استفاده میشود. درمان اصلی آبسه با برداشتن منبع ایجادکننده آبسه، دندان یا تمیزکردن و پرکردن آن با درمان ریشه است.
تخلیه آبسه و چرک دندان با سرنگ :
تخلیه آبسه باید در دندانپزشکی و محیط تخصصی و بهداشتی و زیر نظر پزشک متخصص انجام شود. ابتدا باید محل موردنظر آبسه با کمک یک سرنگ باز میشود (ایجاد سوراخ) و تخلیه میشود. دندانپزشک بریدگی کوچکی در آبسه ایجاد میکند که باعث تخلیه آبسه میشود و سپس محل را با آبنمک شستشو میدهد. گاهی اوقات، یک لاستیک کوچک برای باز نگهداشتن ناحیه و تخلیه درحالیکه تورم فروکش میکند، قرار میگیرد.
یک کانال به ریشه ایجاد میشود. این میتواند به پاکسازی عفونت و نجات دندان کمک کند. برای انجام این کار، دندانپزشک قطعه را سوراخ میکند، بافت مرکزی آسیبدیده (پالپ) را خارج میکند و آبسه را تخلیه میکند. سپس محفظه پالپ و کانال ریشه قطعه را پر و مهروموم میکند.
این قطعه را میتوان با یک روکش برای تقویت آن درپوش گذاشت، بهخصوص اگر دندان پشتی باشد. اگر قسمت آسیبدیده قابل نجات نباشد، دندانپزشک آن را خارج کرده و آبسه را تخلیه میکند تا عفونت از بین برود.
برخی موارد منع مصرف وجود دارد که ممکن است از تخلیه آبسه دندان با سورنگ در کلینیک جلوگیری کند:
- اگر عفونت با علائمی مانند تب بالا بهسرعت گسترش یابد
- اگر انسداد راه تنفس فوقانی وجود داشته باشد که تنفس را برای بیمار دشوار کند
- اگر تورم زیرپوست وجود داشته باشد و به طور گسترده منتشر شود،
ادامه درمان چنین بیمارانی در اورژانس یا بیمارستان مناسبتر است. علاوه بر این، در سهماهه اول بارداری، چنین مداخلات جراحی باید از نظر اورژانسی ارزیابی شده و با پزشک معالج تحتنظر بیمار مشورت شود.
پروفیلاکسی آنتیبیوتیکی برای ایجاد اندوکاردیت قبل از تخلیه آبسه در بیماران مبتلا به بیماری قلبی و در معرض خطر انجام میشود.
چگونه آبسه لثه را در خانه درمان کنیم؟
نحوه تخلیه آبسه لثه در خانه یک سوال رایج است.بنابراین، دانستن نکات و ترفندهایی برای کاهش درد ضروری است. نکات و ترفندهایی برای تخلیه آبسه لثه با سورنگ:
1. شستشو با نمک:
شما می توانید دو تا سه بار در روز برای شستشو با سالین بروید.
2. استفاده از داروهای بدون نسخه :
داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن پیشنهاد می شود. که یک داروی ضد التهابی است.
3. با پراکسید هیدروژن و آب بشویید:
سعی کنید یک قسمت از پراکسید هیدروژن را با یک قسمت آب مخلوط کنید و دهان خود را با آن بشویید.
4. با جوش شیرین، نمک و آب بشویید:
½ قاشق غذاخوری جوش شیرین، ½ قاشق غذاخوری آب با کمی نمک مصرف کنید. آن را مخلوط کنید و دهان خود را بشویید.
5 .استفاده از کمپرس سرد:
اگر درد شما زیاد باشد، سعی کنید برای تسکین سریع، کمپرس سرد روی ناحیه آسیب دیده اعمال کنید.
6. یک سیر را روی ناحیه آسیب دیده رنده کنید:
یک حبه سیر بردارید، آن را به خمیر تبدیل کنید. در مرحله بعد، می توانید آن را با دقت روی ناحیه آسیب دیده بمالید. در نتیجه، درد شما کاهش می یابد .
7. روغن بمالید:
روغن های ضروری مانند آویشن، پونه کوهی یا میخک به تخلیه آبسه لثه کمک می کند.
8. دمنوش بنوشید:
چای شنبلیله به تخلیه آبسه لثه کمک می کند. به همین دلیل مصرف دو بار در روز به شما پیشنهاد می شود.
اکنون می دانید که چگونه آبسه لثه را در خانه تخلیه کنید. بنابراین، برای رفع سریع این نکات و ترفندها را انتخاب کنید. با این حال، ویزیت دندانپزشکی ضروری است و باید در اسرع وقت به آن مراجعه کنید.
مهمتر از همه، تنها در صورت رعایت بهداشت دهان می توانید از آبسه لثه در آینده جلوگیری کنید. برای حفظ بهداشت دهان، تنها چیزی که لازم است مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دو بار در روز است. بعد از هر شش ماه برای معاینه منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید.