انتخاب جراح مناسب برای ارتوسرجری امری بسیار حیاتی و حساس است. علاوه بر تجربه و صلاحیت جراح، اهمیت برقراری ارتباط مؤثر با او نیز بسیار بالاست. پرسیدن سؤالات مناسب و بیان نگرانی‌ها و انتظارات خود از جراح، به شما کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کنید که روند جراحی به درستی انجام می‌شود. در این مقاله، به بررسی اهمیت انتخاب جراح مناسب و نکاتی که باید در نظر گرفته شوند، به ویژه در ارتوسرجری با دندانپزشک دکتر رحیمی، می‌پردازیم.
ارتوسرجری چیست؟
ارتوسرجری به عنوان یک روش درمانی برای اصلاح ناهنجاری‌های فک مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش، ترکیبی از ارتودنسی و جراحی فک است که برای افرادی که به دلیل ناهنجاری‌های دندانی به متخصص ارتودنسی مراجعه می‌کنند، مناسب است. تشخیص ناهنجاری‌های فک و دندان اغلب با استفاده از عکس‌های رادیولوژیک قابل انجام است. در صورتی که ناهنجاری متوسطی وجود داشته باشد، درمان با استفاده از ارتودنسی ممکن است کافی باشد، اما در مواردی که ناهنجاری فکی شدید است و با درمان ارتودنسی قابل رفع نیست، انجام جراحی فک ضروری است.
درمان ارتودنسی برای حل چه مشکلاتی استفاده می‌شود؟
درمان ارتودنسی برای رفع انواع مشکلات دندانی و صورت استفاده می‌شود که در درجه اول بر روی هم تراز شدن دندان‌ها و بهبود بایت تمرکز دارد. درمان‌های ارتودنسی برای اصلاح چندین مشکل طراحی شده‌اند:
دندان‌های کج و نامرتب: ارتودنسی می‌تواند دندان‌های نامرتب را صاف کند که نه تنها ظاهر را بهبود می‌بخشد، بلکه تمیز کردن را آسان‌تر می‌کند و خطر پوسیدگی و بیماری لثه را کاهش می‌دهد.
مال اکلوژن: این شامل اوربایت، آندربایت، کراس بایت و اپن بایت است. گاز گرفتن نامناسب می‌تواند منجر به مشکلات جویدن، مشکلات گفتاری و سایش ناهموار دندان‌ها شود.
مسائل مربوط به فاصله دندان‌ها: شکاف بین دندان‌ها را می‌توان برای بهبود عملکرد و ظاهر بسته کرد.
ناهماهنگی فک: در حالی که ارتودنسی می‌تواند به تراز مجدد دندان‌ها برای کاهش فشار روی فک کمک کند، اصلاح ناهنجاری‌های شدید فک ممکن است به جراحی ارتوگناتیک نیاز داشته باشد.
آیا درمان ارتودنسی برای حل مشکلات فک کافی است؟
درمان ارتودنسی می‌تواند به طور مؤثری ناهنجاری‌های جزئی فک را با حرکت دادن دندان‌ها به موقعیتی که تراز بهتر فک را ارائه می‌دهد، برطرف کند. با این حال، برای مسائل شدیدتر فک، به ویژه مواردی که به ساختار فک مربوط می‌شود تا موقعیت دندان‌ها، درمان ارتودنسی به تنهایی ممکن است کافی نباشد. در چنین مواردی، جراحی ارتوگناتیک که به عنوان جراحی اصلاحی فک نیز شناخته می‌شود، ممکن است ضروری باشد. این نوع جراحی می‌تواند مشکلاتی مانند:
- مال اکلوژن‌های شدید که به تنهایی با ارتودنسی قابل اصلاح نیستند.
- ظاهر نامتعادل صورت به دلیل فک.
- مشکل در جویدن، بلع یا تکلم که به دلیل هم‌ترازی فک ایجاد می‌شود.
- درد مزمن فک یا مشکلات مفصل فک (TMJ).
زمان و سن مناسب ارتوسرجری چه وقتی است؟
زمان ارتوسرجری یا جراحی ارتوگناتیک تا حد زیادی به نیازهای خاص بیمار و ماهیت مشکل فک در حال اصلاح بستگی دارد. با این حال، دستورالعمل‌های کلی در مورد زمان بهینه برای این جراحی وجود دارد:
پس از توقف رشد استخوان: جراحی ارتوپدی معمولاً پس از توقف رشد استخوان‌های صورت بیمار توصیه می‌شود. این امر معمولاً در حدود سن 16 سالگی برای زنان و 18 سالگی برای مردان رخ می‌دهد و تضمین می کند که نتایج پایدار هستند و بعید است با رشد بیشتر از بین بروند.
اوایل بزرگسالی: اوایل بزرگسالی اغلب زمان ایده‌آلی برای جراحی ارتوپدی در نظر گرفته می‌شود، زیرا بیماران هنوز به اندازه کافی جوان هستند تا بهبودی نسبتاً سریعی داشته باشند، اما به اندازه کافی مسن هستند تا پیامدهای جراحی را به طور کامل درک کنند.
بعد از درمان ارتودنسی متعارف: در مواردی که هم درمان ارتودنسی و هم جراحی ضروری باشد، بیشتر ارتودنتیست‌ها ترجیح می‌دهند قبل از جراحی با بریس شروع کنند تا دندان‌ها را تا حد امکان تراز کنند.
زمان دقیق و مناسب بودن جراحی ارتودنسی باید با ترکیبی از ارزیابی‌های یک متخصص ارتودنسی واجد شرایط و یک جراح فک و صورت تعیین شود که هم آمادگی فیزیکی و هم روانی بیمار برای جراحی را در نظر می‌گیرد.
در چه مواردی از ارتوسرجری استفاده می‌شود؟
ارتوسرجری یک تخصص دندانپزشکی است که بر تشخیص، درمان، ترمیم و توانبخشی مسائل مربوط به سیستم اسکلتی عضلانی دهان و فک تمرکز دارد. در اینجا مروری بر مواردی که معمولاً در آنها ارتوسرجری استفاده می‌شود و مراحل کلی درگیر در این فرایند آورده شده است:
ارتوسرجری در مواردی مختلفی استفاده می‌شود، از جمله:
- صدمات تروماتیک
- وجود تومور در فک
- مشکلات در تنفس راحتی افراد
- درد مزمن در استخوان فک
- عدم هماهنگی در رشد هر دو فک
- وجود مشکلات مادرزادی در فک
- جلو زدگی و عقب افتادگی بیش از حد فک
- ارتوسرجری در شرایطی مانند کراس بایت و دیپ بایت
- تشخیص غیرطبیعی لثه هنگام لبخند زدن
- عدم بسته شدن دهان به راحتی به دلیل جلو بودن بیش از حد دندان‌های فک بالا
برای تشخیص نیاز به ارتوسرجری، معمولا باید ارتودنتیست مراجعه کنید. اما می‌توانید در خانه نیز با قرار دادن دندان‌های بالا و پایینتان روی هم، تفاوت‌هایی را تشخیص دهید. اگر فک‌هایتان دقیقا روی هم نمی‌آیند و انحراف‌هایی وجود دارد، بهتر است به ارتودنتیست مراجعه کنید. برای مشورت می توانید به کلینیک دندانپزشکی دکتر رحیمی مراجعه کنید.
مراحل ارتوسرجری
جراحی ارتوسرجری معمولاً چندین مرحله کلیدی را دنبال می کند:
1- ارزیابی قبل از عمل:
ارزیابی دندانپزشکی: ارزیابی سلامت کلی بیمار برای اطمینان از اینکه برای جراحی مناسب هستند.
تصویربرداری: استفاده از اشعه ایکس، ام آر آی یا سی تی اسکن برای درک دقیق موضوع.
برنامه ریزی: جراحان این روش را با جزئیات برنامه ریزی می‌کنند، از جمله اینکه چه تکنیک‌هایی استفاده خواهند شد.
2- بی حسی:
بی حسی عمومی یا منطقه‌ای: بسته به نوع جراحی، بی حسی برای اطمینان از راحتی و بدون درد بیمار در طول عمل انجام می‌شود.
3- روش جراحی:
برش: جراح برشی را در محل جراحی ایجاد می کند.
اصلاح یا ترمیم: عمل جراحی خاص مورد نیاز برای این– چه ترمیم استخوان شکسته، جایگزینی مفصل یا برداشتن تومور انجام می‌شود.
بستن: محل برش با بخیه بسته می‌شود و بانداژ می‌شود.
4- مراقبت‌های بعد از عمل:
مانیتورینگ: نظارت فوری پس از عمل برای مدیریت درد و مشاهده علائم عوارض.
توانبخشی: شروع فیزیوتراپی یا توانبخشی برای بازگرداندن حرکت و قدرت.
قرارهای بعدی: معاینات منظم برای اطمینان از بهبودی مناسب.
هر مرحله از جراحی ارتوسرجری برای حصول اطمینان از بهترین نتایج ممکن حیاتی است و باید متناسب با نیازهای بیمار باشد. ارتباط مؤثر بین بیمار و تیم جراحی در طول فرایند برای رفع هرگونه نگرانی و مدیریت انتظارات ضروری است.
مراقبت های بعد از ارتوسرجری
مراقبت‌های بعد از جراحی ارتوسرجری برای اطمینان از بهبود موفقیت آمیز و نتایج مطلوب بسیار مهم است. این مراقبت شامل چندین جنبه مهم است که برای مدیریت درد، جلوگیری از عوارض و تسهیل توانبخشی طراحی شده است. در این بخش نگاهی دقیق به مراقبت‌های بعد از عمل جراحی ارتوسرجری آورده شده است:
1- مدیریت درد:
تجویز دارو: تسکین درد معمولاً با داروهایی ضد التهابی غیر استروئیدی برای استفاده کوتاه مدت و گاهی اوقات بی حس کننده‌های موضعی که در اطراف محل جراحی تجویز می‌شوند، کنترل می‌شود.
کمپرس یخ: قرار دادن یخ در ناحیه جراحی می‌تواند به کاهش تورم و درد کمک کند. بالا نگه داشتن سر نیز به کاهش تورم کمک می کند.
2- مراقبت از زخم:
تعویض پانسمان: محل جراحی دارای پانسمان‌هایی است که باید تمیز و خشک نگه داشته شوند. دستورالعمل نحوه تعویض این پانسمان‌ها توسط تیم پزشکی ارائه می‌شود.
نظارت بر عفونت: نظارت بر برش برای علائم عفونت که شامل قرمزی بیش از حد، تورم، گرما یا ترشح و همچنین تب است، مهم است.
3- فعالیت بدنی:
تحرک زودهنگام: بسته به نوع جراحی، سطحی از تحرک اولیه مانند راه رفتن یا حرکت مفصل برای تقویت گردش خون و جلوگیری از لخته شدن خون تشویق می‌شود.
محدودیت‌ها: برخی از حرکات و فعالیت‌های تحمل وزن ممکن است برای جلوگیری از استرس بر بافت‌های در حال بهبود محدود شوند.
4- ارزیابی بهبودی:
ارزیابی‌های منظم: بهبودی به طور منظم ارزیابی می‌شود و رژیم درمانی در صورت نیاز برای اطمینان از بهبود مستمر تنظیم می‌شود.
5- تغذیه مناسب:
رژیم غذایی سالم: داشتن یک رژیم غذایی متعادل و غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و پروتئین برای بهبودی ضروری است. برخی مواد مغذی مانند ویتامین C، ویتامین D، کلسیم و پروتئین به ویژه برای ترمیم استخوان و بافت مهم هستند.
هیدراتاسیون: نوشیدن آب کافی نیز برای بهبودی بسیار مهم است.
6- پیگیری قرار ملاقات:
معاینه جراح: قرار ملاقات‌های منظم با جراح یا دندانپزشک برای نظارت بر روند بهبود، برداشتن بخیه‌ها و رفع هرگونه نگرانی ضروری است.
7- پیشگیری از عوارض:
پیشگیری از لخته شدن خون: اقداماتی برای جلوگیری از لخته شدن خون، مانند مصرف داروهای رقیق کننده خون، ممکن است توصیه شود.
مراقبت‌های بعد از عمل هر بیمار بر اساس نوع خاص جراحی ارتوسرجری انجام شده، سلامت کلی آنها و سایر عوامل فردی متفاوت خواهد بود. برای بیماران ضروری است که به دقت از راهنمایی‌های دندانپزشک خود پیروی کنند و هر مشکلی را که در طول روند بهبودی با آن مواجه می‌شوند در میان بگذارند.
سؤالات متداول ارتوسرجری
جراحی فک معمولاً پس از درمان اولیه ارتودنسی انجام می‌شود. ارتودنسی ابتدا دندان‌ها را برای آماده شدن برای جراحی تراز می کند و سپس فک را به درستی قرار می‌دهد. پس از جراحی، درمان ارتودنسی بیشتر ممکن است برای تنظیم دقیق تراز دندان‌ها و اطمینان از عملکرد و زیبایی بهینه لازم باشد.
مانند اکثر روش‌های جراحی، پس از جراحی ارتوسرجری کمی درد یا ناراحتی انتظار می‌رود. مدیریت درد بخش مهمی از مراقبت‌های بعد از عمل است که معمولاً شامل مسکن‌های تجویز شده و گاهی اوقات داروهای بدون نسخه است.
مدت زمان درمان ارتودنسی قبل از جراحی فک متفاوت است اما به طور کلی از 6 تا 18 ماه متغیر است. زمان دقیق بستگی به مسائل خاص تراز و پاسخ هر بیمار به درمان ارتودنسی دارد.
در برخی موارد، جراحی فک را می‌توان بدون قبل از درمان ارتودنسی انجام داد، به خصوص زمانی که مشکلات تراز خفیف هستند و مشکل اصلی به جای موقعیت دندان‌ها مربوط به فک است. با این حال، ترکیب هر دو درمان برای دستیابی به بهترین نتایج عملکردی و زیبایی شناختی استاندارد است.
مدت زمان خود عمل جراحی می‌تواند متفاوت باشد و معمولاً بین 1 تا 4 ساعت طول می‌کشد، بسته به پیچیدگی جراحی و اینکه یک یا هر دو فک در حال جراحی هستند یا خیر.
دوره نقاهت برای جراحی ارتوسرجری می‌تواند متفاوت باشد و بهبود اولیه معمولاً حدود 6 هفته طول می‌کشد و در طی آن تورم و ناراحتی عمده باید کاهش یابد. بهبودی کامل و ته نشین شدن نهایی استخوان‌ها ممکن است تا 12 ماه طول بکشد.
براکت‌های ارتودنسی معمولاً 12 تا 18 ماه قبل از جراحی فک اعمال می‌شود. این دوره اجازه می‌دهد تا دندان‌ها مجدداً مرتب شوند تا اطمینان حاصل شود که پس از تغییر موقعیت فک به درستی قرار می‌گیرند.
انجام جراحی فک بدون درمان ارتودنسی قبلی کمتر رایج است. ارتودنسی قبل از جراحی ارتوسرجری تضمین می کند که دندان‌ها پس از جابه‌جایی فک به درستی مشبک می‌شوند که برای موفقیت جراحی بسیار مهم است.
اینکه آیا جراحی فک ضروری است یا نه بستگی به شدت ناهماهنگی فک و مسائل مربوط به سلامتی (مانند مشکلات در جویدن، صحبت کردن، یا درد مزمن) دارد. در مواردی که درمان‌های غیرجراحی بی‌اثر هستند و نگرانی‌های عملکردی یا زیبایی‌شناختی قابل توجهی وجود دارد، ممکن است جراحی توصیه شود.
پس از جراحی، توصیه می‌شود برای جلوگیری از فشار به فک به یک رژیم غذایی نرم یا مایع پایبند باشید. غذاهایی مانند سوپ، ماست، اسموتی و سبزیجات له شده ایده آل هستند. به تدریج، با پیشرفت روند بهبودی و تحت راهنمایی جراح، می‌توان غذاهای جامد بیشتری را دوباره معرفی کرد.
