تغییر رنگ دندان می تواند هر کسی را تحت تأثیر قرار دهد و اغلب بر احساس ما در مورد لبخند تأثیر می گذارد. درک علل و روش های پیشگیری می تواند به حفظ لبخندی درخشان کمک کند.

انواع سیاه شدن دندان

تغییر رنگ دندان به طور کلی به سه نوع اصلی تقسیم می شود: لکه های خارجی، لکه های داخلی و تغییر رنگ مربوط به سن. هر نوع علل مختلفی دارد و ممکن است نیاز به رویکردهای متفاوتی برای درمان داشته باشد.

لکه های خارجی: لکه های خارجی لکه هایی هستند که روی سطح دندان ظاهر می شوند. این لکه ها معمولاً توسط غذاها و نوشیدنی هایی ایجاد می شوند که دارای رنگدانه های رنگی قوی هستند که به مینای دندان می چسبند. عوامل رایج عبارتند از قهوه، چای، شراب قرمز و برخی میوه ها مانند زغال اخته. سیگار کشیدن و جویدن تنباکو نیز نقش مهمی در ایجاد لکه های خارجی دارند.

لکه های داخلی: لکه های داخلی در داخل دندان ایجاد می شود و از بین بردن آنها نسبت به لکه های سطحی دشوارتر می شود.

این تغییر رنگ ها می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله قرار گرفتن در معرض بیش از حد فلوراید در دوران کودکی (شرایطی که به عنوان فلوئوروزیس دندانی شناخته می شود)، استفاده از آنتی بیوتیک های تتراسایکلین در طول تشکیل دندان ها و ضربه به دندان که ممکن است باعث خونریزی در داخل شود. لکه های داخلی نیز می تواند نتیجه عوامل ژنتیکی باشد که بر روی مینا و لایه های عاج دندان تاثیر می گذارد.

تغییر رنگ مربوط به سن: با افزایش سن، دندان ها به طور طبیعی تیره می شوند. این تا حدودی به دلیل تغییرات در ساختار معدنی دندان است، زیرا مینای دندان نازک می شود و عاج  یک لایه تیره تر در زیر مینا  برجسته تر می شود. علاوه بر این، مصرف یک عمر غذاها و نوشیدنی های لکه زا، همراه با کاهش بالقوه مراقبت از دندانپزشکی، به این نوع تغییر رنگ کمک می کند.

درک نوع تغییر رنگ دندان در تعیین موثرترین گزینه های درمانی برای بازگرداندن لبخند روشن تر ضروری است.

12 علت سیاه شدن دندان

1- بهداشت نامناسب دهان و دندان: مسواک زدن و نخ دندان کشیدن ناکافی می تواند منجر به ایجاد پلاک و جرم شود که می تواند به مرور زمان دندان ها را لکه دار کند.

2- آسیب به مینای دندان: آسیب مینای دندان به فرسایش یا فرسودگی لایه خارجی دندان که به مینای دندان معروف است اشاره دارد. این فرسایش می تواند به دلیل عوامل مختلفی رخ دهد، از جمله:

• غذاهای اسیدی: مصرف غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی مانند مرکبات و سس‌های حاوی سرکه می‌تواند به مرور زمان مینای دندان را ضعیف کرده و آن را بیشتر در معرض فرسایش قرار دهد.
• مسواک زدن بیش از حد: مسواک زدن شدید یا استفاده از یک مسواک سفت می تواند مینای دندان را از بین ببرد، به خصوص وقتی که با خمیر دندان ساینده ترکیب شود.
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی: قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی مانند آنهایی که در دهانشویه های اسیدی یا محصولات سفید کننده دندان یافت می شود، می تواند به مینای دندان آسیب برساند و منجر به تغییر رنگ شود.

با از بین رفتن مینای دندان، لایه تیره‌تر عاج زیرین بیشتر نمایان می‌شود و در نتیجه ظاهری زرد یا قهوه‌ای برای دندان‌ها ایجاد می‌شود.

3- ضربه شدید به دندان و مرگ دندان:  ضربه های شدید به دندان ها، مانند ضربه سخت به دهان یا آسیب های ورزشی، می تواند خون رسانی به پالپ دندان را مختل کند. اگر جریان خون به خطر بیفتد، بافت پالپ داخلی می‌میرد و منجر به وضعیتی به نام نکروز دندان می‌شود. همانطور که پالپ تجزیه می شود، می تواند رنگدانه های تیره ای را آزاد کند که عاج اطراف را لکه دار می کند و باعث تیره شدن رنگ دندان می شود.

4- تغییر رنگ دندان‌ها به دلیل مصرف دخانیات: استفاده از محصولات تنباکویی یکی از رایج‌ترین علل تغییر رنگ دندان‌ها است. سیگار کشیدن و مصرف تنباکوی جویدنی هر دو می‌توانند باعث ایجاد لکه‌های جدی شوند:

• نیکوتین و قطران: این مواد موجود در تنباکو لکه‌هایی سرسخت ایجاد می‌کنند. نیکوتین به‌تنهایی بی‌رنگ است، اما وقتی با اکسیژن ترکیب می‌شود، به ماده‌ای زردرنگ تبدیل می‌شود که می‌تواند دندان‌ها را لکه‌دار کند.
• تنباکوی جویدنی: این نوع از تنباکو به دلیل تماس مستقیم و طولانی‌مدت با دندان‌ها بسیار مضر است و قطران‌های موجود در آن می‌توانند به عمق مینای دندان نفوذ کنند.

5- تغییر رنگ دندان ناشی از مصرف داروها: برخی داروها می‌توانند به‌عنوان یک عارضه جانبی باعث تغییر رنگ دندان‌ها شوند. این تغییرات معمولاً به نوع دارو و مدت زمان استفاده بستگی دارند:

• آنتی‌بیوتیک‌ها: داروهایی مانند تتراسایکلین و داکسی‌سایکلین می‌توانند در صورت مصرف در دوران تشکیل دندان‌ها (در کودکان زیر هشت سال)، باعث تغییر رنگ زرد تا قهوه‌ای شوند.
• آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای ضدروان‌پریشی و داروهای ضدفشارخون: این داروها نیز ممکن است به‌عنوان عارضه جانبی باعث تغییر رنگ دندان‌ها شوند.
• مکمل‌های آهن: مصرف مکمل‌های آهن می‌تواند منجر به لکه‌های سیاه یا قهوه‌ای تیره روی دندان‌ها شود. این تغییر به دلیل واکنش آهن با سولفید هیدروژن در دهان و تشکیل سولفید آهن سیاه است.

6- سیاه شدن دندان ناشی از مصرف اهن: تغییر رنگ دندان‌ها به دلیل مصرف برخی داروها، استفاده از تنباکو و مصرف آهن از مشکلات مهمی هستند که می‌توانند سلامت دهان و دندان و زیبایی را تحت تأثیر قرار دهند. در ادامه، توضیحی دقیق درباره نحوه تأثیر هر عامل بر تغییر رنگ دندان‌ها ارائه می‌شود:

لکه‌های ناشی از آهن: هنگامی که آهن با دندان‌ها تماس پیدا می‌کند، ممکن است باعث ایجاد لکه‌های سیاه شود. این تغییر معمولاً در افرادی که دوزهای بالای مکمل‌های آهن مصرف می‌کنند مشاهده می‌شود. آهن با پروتئین موجود در بزاق واکنش داده و ترکیب تیره‌ای ایجاد می‌کند که به دندان‌ها می‌چسبد.

برای جلوگیری یا رفع این مشکلات، مراجعه به یک دندان‌پزشک ماهر مانند دکتر حامد رحیمی توصیه می‌شود. ایشان با استفاده از روش‌های پیشرفته درمانی می‌توانند به رفع لکه‌های دندانی و بهبود ظاهر لبخند شما کمک کنند.

7- مصرف زیاد چای و قهوه: چای و قهوه نوشیدنی‌های محبوبی هستند که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان از آن لذت می‌برند، اما مصرف مکرر آنها می‌تواند به تغییر رنگ دندان‌ها کمک کند. این نوشیدنی ها حاوی تانن هستند، ترکیبات آلی که می توانند به مینای دندان بچسبند و منجر به ایجاد لکه های سطحی شوند. با گذشت زمان، قرار گرفتن مکرر در معرض تانن ها می تواند منجر به تجمع تدریجی لکه ها شود و باعث زرد یا قهوه ای شدن رنگ دندان ها شود.

8- پوسیدگی دندان: پوسیدگی دندان که به عنوان پوسیدگی دندان نیز شناخته می شود، زمانی اتفاق می افتد که باکتری های دهان اسیدهایی تولید می کنند که مینای دندان را فرسایش می دهد و منجر به ایجاد سوراخ یا پوسیدگی در دندان می شود. همانطور که پوسیدگی پیشرفت می کند، می تواند باعث ایجاد لکه های تیره یا مناطقی از تغییر رنگ روی دندان های آسیب دیده شود. علاوه بر نگرانی های زیبایی شناختی، پوسیدگی دندان درمان نشده می تواند منجر به آسیب های بیشتر از جمله حساسیت دندان، درد و حتی از دست دادن دندان در صورت عدم درمان شود.

9- تغییرات تارتار: پلاک یک لایه چسبنده از باکتری است که روی دندان ها و لثه ها تشکیل می شود. اگر پلاک از طریق مسواک زدن منظم و نخ دندان برداشته نشود، می تواند به مرور زمان به جرم دندان سخت شود. تارتار ماده ای کلسیفیه است که به دندان ها می چسبد و می تواند لکه ها را راحت تر از مینای طبیعی جذب کند. در نتیجه، رسوب تارتار می‌تواند به تغییر رنگ دندان کمک کند، به‌ویژه در مناطقی که تجمع می‌کند، مانند در امتداد خط لثه و بین دندان‌ها.

10- فلوئروز دندان: فلوئوروزیس وضعیتی است که به دلیل قرار گرفتن بیش از حد در معرض فلوراید در طول رشد دندان، به طور معمول در دوران کودکی رخ می دهد. در حالی که فلوراید برای تقویت مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی مفید است، مصرف بیش از حد آن می تواند منجر به فلوئوروزیس شود که به صورت لکه های سفید یا رگه هایی روی دندان ظاهر می شود. در موارد شدیدتر، فلوئوروزیس می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های قهوه‌ای یا خال‌خالی روی مینای دندان شود، به‌ویژه در مناطقی که سطح فلوراید بالایی در منبع آب یا منابع دیگر مانند مکمل‌های فلوراید یا محصولات دندانی دارند.

11- بیماری های خاص: برخی از شرایط پزشکی می توانند به عنوان یک اثر ثانویه باعث تغییر رنگ دندان شوند. به عنوان مثال، پورفیری اریتروپوئیتیک مادرزادی که یک اختلال ژنتیکی نادر است، می تواند به دلیل تجمع پورفیرین ها در مینای دندان، باعث ایجاد رنگ قرمز یا قهوه ای در دندان ها شود. سایر بیماری ها یا شرایط سیستمیک که بر تشکیل مینای دندان یا معدنی شدن اثر می گذارند نیز می توانند منجر به تغییر رنگ دندان شوند.

12- ترمیم های دندان: ترمیم‌های قدیمی‌تر دندان، مانند پر کردن آمالگام، می‌توانند به مرور زمان باعث تغییر رنگ ساختار دندان اطراف شوند. پر کردن آمالگام حاوی مخلوطی از فلزات از جمله نقره، جیوه، قلع و مس است که می‌تواند اکسیده شده و یک قالب خاکستری مایل به سیاه روی سطح دندان ایجاد کند. در حالی که مواد دندانپزشکی جدیدتر، مانند رزین های کامپوزیت یا پرسلن، زیبایی بیشتری دارند و کمتر باعث ایجاد دیسک می شوند. رنگ آمیزی، ترمیم های قدیمی ممکن است به دلایل زیبایی نیاز به تعویض داشته باشند.

13- عفونت های کانال ریشه: عفونت در کانال ریشه می تواند منجر به رنگ آمیزی داخلی دندان شود زیرا مواد داخل دندان تجزیه می شوند. هنگامی که باکتری به بافت پالپ داخل دندان حمله می کند، می تواند منجر به التهاب، عفونت و در نهایت مرگ پالپ شود. همانطور که بافت پالپ تجزیه می شود، می تواند رنگدانه هایی را آزاد کند که عاج اطراف را لکه دار می کند و باعث تیره شدن دندان از داخل به بیرون می شود. درمان ریشه اغلب برای برداشتن بافت عفونی و بازگرداندن دندان به رنگ طبیعی آن ضروری است.

با پرداختن به عوامل زمینه‌ای و انجام عادات بهداشتی خوب، افراد می‌توانند لبخندی درخشان و سالم را برای سال‌های آینده حفظ کنند.

درک این دلایل می تواند به پیشگیری و درمان موثر تغییر رنگ دندان، حفظ لبخند سالم تر و درخشان تر کمک کند. معاینات منظم دندانپزشکی و بهداشت دهان و دندان از اقدامات پیشگیرانه کلیدی هستند.

علل سیاه شدن تکه‌تکه دندان‌ها

تغییر رنگ لکه‌ای یا تکه‌ای معمولاً ظاهری نگران‌کننده و مشخص دارد. علت‌های این نوع تغییر رنگ شامل موارد زیر است:

پوسیدگی دندان: پوسیدگی دندان می‌تواند به ایجاد لکه‌های قهوه‌ای یا سیاه منجر شود، زیرا ساختار دندان تخریب می‌شود.

مواد ترمیمی: پرکردگی‌های قدیمی دندان با آمالگام ممکن است به‌مرورزمان باعث ایجاد رنگ خاکستری یا سیاه روی ساختار دندان شوند.

لکه‌های خارجی: تجمع لکه‌ها ناشی از مواد غذایی، نوشیدنی‌ها یا استعمال دخانیات روی مینای آسیب‌دیده می‌تواند تغییر رنگ لکه‌ای ایجاد کند.

علت سیاه شدن دندان در کودکان

تغییر رنگ دندان‌های کودکان می‌تواند به دلایل متعددی که برخی از آن‌ها مختص این سنین است، رخ دهد:

بهداشت دهان و دندان ضعیف: مسواک نزدن و نخ دندان نکشیدن به طور منظم می‌تواند باعث تجمع پلاک و زردی یا ایجاد لکه‌های قهوه‌ای شود.

داروها: آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند تتراسایکلین، در صورت مصرف در سنین پایین، می‌توانند تغییر رنگ دائمی ایجاد کنند.

آسیب به دندان: هرگونه آسیب به دندان‌های شیری می‌تواند روی دندان‌های دائمی زیرین نیز تأثیر بگذارد و منجر به تغییر رنگ شود.

یرقان نوزادی: یرقان شدید در نوزادان می‌تواند منجر به تغییر رنگ دندان‌ها ناشی از تجمع بیلی‌روبین شود.

سیاه شدن دندان در بارداری

بارداری می‌تواند به طور غیرمستقیم و به دلیل تغییرات هورمونی و رژیم غذایی بر سلامت دهان تأثیر بگذارد:

رفع سیاهی دندان‌های کامپوزیت شده:

پرکردگی‌های کامپوزیتی، هرچند زیبایی مناسبی دارند، اما ممکن است مستعد لکه‌دار شدن باشند. برای رفع تغییر رنگ در این دندان‌ها:

جرمگیری منظم: جرمگیری حرفه‌ای دندان‌ها توسط دندان‌پزشک می‌تواند لکه‌های خارجی را از مواد کامپوزیتی حذف کند.

پرهیز از مواد رنگ‌زا: تماس با موادی مانند قهوه، چای و دخانیات را کاهش دهید.

پولیش کامپوزیت‌ها: دندان‌پزشکان می‌توانند با پولیش مواد کامپوزیتی، رنگ اولیه آن‌ها را بازیابی کرده و لکه‌ها را کاهش دهند.

مصرف سیگار و ارتباط مستقیم آن  با سیاه شدن دندان

سیگار کشیدن یکی از عوامل اصلی تغییر رنگ دندان‌ها است:

نیکوتین و سایر ترکیبات موجود در تنباکو: این مواد شیمیایی به‌راحتی دندان‌ها را لکه‌دار کرده و به‌مرورزمان آن‌ها را زرد یا قهوه‌ای می‌کنند.

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی: مواجهه مداوم با مواد شیمیایی مضر در دود سیگار، علاوه بر لکه‌دار کردن دندان‌ها، سلامت کلی دندان‌ها را نیز تضعیف می‌کند.

ترک سیگار اقدامی حیاتی برای حفظ بهداشت دهان و دندان است.

بهترین روش های درمان سیاه شدن دندان

1- مسواک زدن منظم: مسواک زدن مداوم حداقل دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید به از بین بردن لکه های سطحی کمک می کند و از ایجاد لکه های جدید جلوگیری می کند. مسواک زدن بعد از مصرف غذاها و نوشیدنی های لکه زا نیز مهم است.

2- جرم گیری دندان: تمیز کردن حرفه ای توسط دندانپزشک که به عنوان جرم گیری نیز شناخته می شود، جرم و پلاک هایی را که نمی توانید تنها با مسواک زدن از بین ببرید، از بین می برد. این به کاهش لکه های سطحی و بهبود سلامت کلی دهان کمک می کند.

3- بلیچینگ (سفید کردن دندان): این یکی از محبوب ترین درمان های زیبایی دندان است. بلیچینگ را می توان به صورت حرفه ای در مطب دندانپزشکی یا در خانه با کیت های مورد تایید دندانپزشک انجام داد. در از بین بردن لکه های عمیق تر و ماندگارتر موثر است.

4- لمینت یا روکش دندان: روکش ها پوشش های نازکی هستند که به سطح جلویی دندان ها می چسبند. آنها برای پوشاندن تغییر رنگ شدید و همچنین برای اصلاح مسائلی مانند براده ها یا شکاف ها عالی هستند. روکش ها را می توان از پرسلن یا مواد رزین کامپوزیت ساخت.

5- باندینگ کامپوزیت دندانی: این شامل استفاده از یک ماده رزین کامپوزیت است که با رنگ دندان شما مطابقت دارد روی سطح، مجسمه سازی آن به شکل مناسب و سپس پخت آن با نور شدید. این یک گزینه خوب برای پوشاندن تغییر رنگ هایی است که به سفید شدن پاسخ نمی دهند.

6- ترمیم دندان های پوسیده: پر کردن پوسیدگی ها و ترمیم دندان های پوسیده با مواد مناسب می تواند لکه های سیاه یا قهوه ای ناشی از پوسیدگی را از بین ببرد و سلامت و ظاهر دندان ها را بهبود بخشد.

هر یک از این درمان ها بسته به نوع و شدت تغییر رنگ دندان می تواند موثر باشد. بهتر است با یک متخصص دندانپزشکی مشورت کنید که می تواند مناسب ترین درمان را بر اساس نیازهای فردی و وضعیت سلامت دهان و دندان شما توصیه کند.

از بین بردن لکه سیاه روی دندان در خانه

خمیر جوش شیرین: با مخلوط کردن جوش شیرین با مقدار کمی آب خمیر درست کنید. خمیر را روی مسواک خود بمالید و به آرامی قسمت های لکه دار را به مدت 2 دقیقه مسواک بزنید. خواص ساینده ملایم جوش شیرین می تواند به از بین بردن لکه های سطحی از جمله تغییر رنگ سیاه کمک کند.

زغال فعال: زغال چوب فعال به دلیل توانایی آن در جذب سموم و لکه ها شناخته شده است. یک مسواک مرطوب را در پودر زغال فعال آغشته کنید و به آرامی دندان های خود را به مدت 2 دقیقه مسواک بزنید. پس از آن کاملاً بشویید. با این حال، در این روش احتیاط کنید زیرا استفاده بیش از حد می تواند مینای دندان را از بین ببرد.

شستشو با پراکسید هیدروژن: پراکسید هیدروژن را با مقدار مساوی آب رقیق کنید تا آبکشی ایجاد شود. محلول را به مدت 30 ثانیه در اطراف دهان خود بچرخانید و روی نواحی دارای لکه های سیاه تمرکز کنید. محلول را بیرون بریزید و دهان خود را کاملا با آب بشویید. پراکسید هیدروژن دارای خواص سفید کننده است که ممکن است به روشن شدن لکه ها کمک کند.

روغن کشی: یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل یا روغن کنجد را به مدت 15 تا 20 دقیقه دور دهان خود بمالید، سپس آن را تف کنید. اعتقاد بر این است که روغن کشیدن به حذف سموم و باکتری ها از دهان کمک می کند، که ممکن است به مرور زمان به از بین بردن لکه کمک کند.

پیشگیری از سیاه شدن دندان

1- بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید: دندان های خود را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید و روزانه از نخ دندان استفاده کنید تا پلاک ها را از بین ببرید و از ایجاد لکه ها جلوگیری کنید. از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید و برای تمیز کردن کامل تر از مسواک برقی استفاده کنید.

2- مراقب رژیم غذایی خود باشید: مصرف غذاها و نوشیدنی های لک زا مانند قهوه، چای، شراب قرمز و انواع توت های تیره رنگ را محدود کنید. بعد از مصرف این اقلام آب بنوشید تا به شستشوی رنگدانه ها و کاهش لک کمک کند.

3- سیگار را ترک کنید: محصولات تنباکو، از جمله سیگار و تنباکوی جویدنی، عامل اصلی تغییر رنگ دندان هستند. ترک سیگار می تواند به طور قابل توجهی ظاهر دندان ها و سلامت کلی دهان را بهبود بخشد.

4- معاینات منظم دندانپزشکی: هر شش ماه یکبار برای تمیز کردن و معاینه حرفه ای به دندانپزشک خود مراجعه کنید. تمیز کردن حرفه ای می تواند لکه های سطحی و رسوب تارتار را از بین ببرد و دندان های شما را درخشان تر و سالم تر نگه دارد.

با گنجاندن این درمان های خانگی و اقدامات پیشگیرانه در روتین مراقبت از دهان خود، می توانید به طور موثر لکه های سیاه روی دندان ها را از بین ببرید و خطر تغییر رنگ دندان در آینده را کاهش دهید. با این حال، اگر لکه ها باقی ماند یا بدتر شد، ضروری است که برای ارزیابی بیشتر و گزینه های درمانی با دندانپزشک مشورت کنید.

سوالات متداول سیاه شدن دندان