چه عواملی باعث سرطان فک می‌شوند؟

عوامل متعددی می‌توانند در ایجاد سرطان فک نقش داشته باشند، اگرچه این اغلب ترکیبی از سبک زندگی، عوامل ژنتیکی و محیطی است. در اینجا برخی از شایع‌ترین علل وجود دارد:

 استعمال دخانیات: کشیدن سیگار، یکی از علل اصلی سرطان فک و دهان است. تنباکو حاوی مواد شیمیایی مضری است که می‌تواند به سلول‌های دهان و گلو آسیب برساند و در طول زمان منجر به سرطان شود. حتی تنباکوی بدون دود، مانند جویدن تنباکو، خطر را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.

مصرف زیاد الکل: نوشیدن مقادیر زیاد الکل در مدت طولانی می‌تواند سلول‌های دهان و ناحیه فک را تحریک کرده و به آنها آسیب برساند. الکل همچنین سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند و مبارزه با رشد سلول‌های غیر طبیعی را برای بدن سخت‌تر می کند. این خطر زمانی که با مصرف سیگار ترکیب می‌شود بیشتر است.

بهداشت ضعیف دهان: نادیده گرفتن بهداشت دهان و دندان می‌تواند به افزایش خطر ابتلا به سرطان فک کمک کند. عفونت‌های مزمن، مشکلات دندانی درمان نشده و بیماری لثه می‌توانند محیطی مناسب برای رشد سرطان ایجاد کنند. معاینات منظم دندانپزشکی و رعایت بهداشت دهان و دندان از اقدامات پیشگیرانه ضروری است.

عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV): برخی از گونه‌های HPV، یک ویروس مقاربتی، با انواع مختلفی از سرطان‌ها از جمله سرطان‌های دهان و گلو مرتبط هستند. عفونت HPV می‌تواند منجر به تغییرات غیرطبیعی سلولی در حفره دهان شود و خطر ابتلا به سرطان در فک را افزایش دهد.

استعداد ژنتیکی: برخی از افراد ممکن است استعداد ژنتیکی برای ابتلا به سرطان‌ها، از جمله سرطان فک، داشته باشند. جهش‌های ژنتیکی ارثی یا سابقه خانوادگی سرطان می‌تواند خطر را افزایش دهد، اگرچه سرطان فک معمولاً با عوامل ارثی مرتبط نیست.

قرار گرفتن در معرض تابش: قرار گرفتن قبلی در معرض اشعه، به ویژه در ناحیه سروگردن، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان فک را افزایش دهد. این می‌تواند ناشی از درمان‌های سرطان گذشته یا قرار گرفتن در معرض سطوح بالای تشعشع در محیط‌های کاری خاص باشد.

تحریک مزمن: تحریک مزمن در دهان یا فک، مانند دندان مصنوعی نامناسب، دندان‌های تیز، یا ضربه‌های مکرر ممکن است در ایجاد سرطان نقش داشته باشد. تحریک مداوم می‌تواند منجر به تغییراتی در سلول‌ها در طول زمان شود و احتمال بدخیمی را افزایش دهد.

عوامل محیطی: کار در محیط‌هایی که افراد در معرض مواد شیمیایی مضر مانند آزبست یا برخی فلزات سنگین قرار دارند، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان در فک و سایر قسمت‌های بدن را افزایش دهد.

رژیم غذایی: رژیم غذایی کم میوه و سبزیجات که فاقد آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌های ضروری است، می‌تواند خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها، از جمله سرطان فک، را افزایش دهد. این مواد مغذی به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب کمک می‌کنند و از کارایی سیستم ایمنی در مقابله با بیماری‌ها حمایت می‌کنند.

سن و جنسیت: سرطان فک بیشتر در افراد مسن‌تر، به‌ویژه در سنین بالای ۵۰ سال، شایع است. همچنین، مردان به نسبت زنان بیشتر به این نوع سرطان مبتلا می‌شوند، که احتمالاً به دلیل مصرف بالای دخانیات و الکل در میان مردان است.

ضایعه استخوانی در فک پایین نشانه چیست؟

ضایعه در فک پایین می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که برخی از آن‌ها خوش‌خیم و برخی دیگر ممکن است نیاز به مراقبت فوری پزشکی داشته باشند. در ادامه به برخی از احتمالات اشاره می‌شود:

تشخیص سرطان فک

تشخیص زودهنگام سرطان فک می‌تواند به طور قابل توجهی نتایج درمان را بهبود بخشد. اگر هر یک از علائم بالا وجود داشته باشد، یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی تست‌های تشخیصی مختلفی را برای تأیید تشخیص و تعیین شدت سرطان انجام می‌دهد.

1. معاینه فیزیکی دهان: اولین گام در تشخیص سرطان فک، معاینه فیزیکی کامل توسط دندانپزشک، جراح دهان یا انکولوژیست است. در طول این معاینه، متخصص دهان، فک و گلو را برای هر گونه توده، تورم یا ناهنجاری قابل مشاهده بررسی می کند. آنها همچنین ممکن است تغییرات رنگ پوست، بافت یا سلامت کلی دهان را که می‌تواند نشان دهنده سرطان باشد، بررسی کنند.

2. بیوپسی توده فک: بیوپسی قطعی‌ترین راه برای تشخیص سرطان است. اگر در معاینه فیزیکی یک توده یا ناحیه مشکوک پیدا شود، پزشک بیوپسی را انجام می‌دهد. این شامل برداشتن نمونه کوچکی از بافت از توده و بررسی آن در زیر میکروسکوپ برای یافتن سلول‌های سرطانی است. انواع مختلف بیوپسی بسته به محل تومور وجود دارد:

• بیوپسی برشی: قسمت کوچکی از بافت غیر طبیعی برای تجزیه و تحلیل برداشته می‌شود.
• بیوپسی اکسیزیونال: کل توده یا ناحیه مشکوک برداشته می‌شود، معمولاً برای ضایعات کوچک‌تر.

3. تست‌های تصویربرداری: تست‌های تصویربرداری به تجسم استخوان فک و ساختارهای اطراف کمک می کند و اطلاعات ارزشمندی در مورد اندازه، محل و گسترش تومور ارائه می‌دهد. روش‌های متداول تصویربرداری عبارتند از:

• اشعه ایکس: برای شناسایی آسیب استخوان یا رشد غیر طبیعی در فک مفید است.
• سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری): تصاویر مقطعی دقیقی از استخوان فک ارائه می‌دهد و به پزشکان اجازه می‌دهد عمق تومور و هرگونه درگیری با بافت‌های مجاور را ببینند.
• MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی): اغلب برای ارزیابی درگیری بافت نرم استفاده می‌شود، اسکن‌های MRI نمای دقیقی از رابطه تومور با ساختارهای مجاور مانند اعصاب و رگ‌های خونی ارائه می‌دهد.
• اسکن PET (توموگرافی انتشار پوزیترون): این آزمایش می‌تواند به تشخیص اینکه آیا سرطان به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته (متاستاز) کمک می کند.

4. آندوسکوپی دهان و گلو: در برخی موارد، از آندوسکوپی برای بررسی دقیق‌تر دهان و گلو به‌منظور شناسایی نشانه‌های سرطان استفاده می‌شود. این روش شامل قرار دادن یک لوله کوچک و انعطاف‌پذیر با یک دوربین در انتهای دهان است. دوربین تصاویر زنده‌ای از بافت‌ها ارائه می‌دهد و به پزشک این امکان را می‌دهد تا هرگونه ناهنجاری که ممکن است در طول یک معاینه معمولی قابل مشاهده نباشد، تشخیص دهد.

5. آزمایش‌های مولکولی: آزمایش مولکولی اغلب بر روی نمونه بیوپسی انجام می‌شود تا به دنبال جهش‌های ژنتیکی خاص یا نشانگرهایی باشد که با سرطان مرتبط هستند. این می‌تواند به تعیین تهاجمی سرطان و راهنمایی گزینه‌های درمانی کمک کند. به‌عنوان‌مثال، برخی جهش‌های ژنی ممکن است سرطان را به درمان‌های هدفمند پاسخگوتر کند.

مراحل سرطان فک

مرحله سرطان فک به میزان پیشرفت بیماری اشاره دارد و مشخص می‌کند که آیا سرطان به بافت‌های مجاور یا سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است یا خیر. مرحله‌بندی برای تعیین برنامه درمانی مناسب و پیش‌بینی پیش‌آگهی بیمار بسیار مهم است. روش‌های زیر معمولاً برای تعیین مرحله سرطان فک به کار می‌روند:

۱. اندازه تومور (T):

اندازه تومور یکی از عوامل کلیدی در مرحله‌بندی است. تومورها بر اساس اندازه‌شان طبقه‌بندی می‌شوند. تومورهای کوچک‌تر نشان‌دهنده مراحل اولیه و تومورهای بزرگ‌تر نشان‌دهنده سرطان پیشرفته‌تر هستند. به‌عنوان‌مثال:

• T1: تومور کوچک است و معمولاً اندازه آن کمتر از ۲ سانتی‌متر است.
• T2: تومور بزرگ‌تر است و معمولاً بین ۲ تا ۴ سانتی‌متر اندازه دارد.
• T3: تومور بزرگ‌تر از ۴ سانتی‌متر است یا شروع به حمله به بافت‌های مجاور کرده است.
• T4: تومور به بافت‌های عمیق‌تر مانند استخوان یا پوست حمله کرده و ممکن است به نواحی دیگر سرایت کرده باشد.

۲. درگیری غدد لنفاوی (N)

درگیری غدد لنفاوی مجاور یکی دیگر از عوامل کلیدی است. سلول‌های سرطانی می‌توانند به غدد لنفاوی، به‌ویژه در گردن، حرکت کنند. مراحل به صورت زیر دسته‌بندی می‌شوند:

• N0: هیچ سرطانی در غدد لنفاوی یافت نمی‌شود.
• N1: سرطان در یک گره لنفاوی، معمولاً در همان سمت تومور، یافت می‌شود.
• N2: سرطان به چندین غده لنفاوی یا به گره‌های دو طرف گردن گسترش یافته است.
• N3: گسترش گسترده سرطان به غدد لنفاوی.

۳. متاستاز (M)

متاستاز به این موضوع اشاره دارد که آیا سرطان به سایر قسمت‌های بدن مانند ریه‌ها، کبد یا سایر استخوان‌ها گسترش یافته است یا خیر. طبقه‌بندی این موضوع به صورت زیر است:

• M0: شواهدی از متاستاز وجود ندارد.
• M1: سرطان به اندام‌های دور گسترش یافته است.

۴. گروه‌بندی مرحله کلی

بر اساس عوامل فوق، سرطان به مراحل اول تا چهارم طبقه‌بندی می‌شود:

• مرحله I: تومور کوچک، بدون درگیری غدد لنفاوی و بدون متاستاز.
• مرحله II: تومور بزرگ‌تر اما هنوز موضعی، بدون درگیری غدد لنفاوی یا متاستاز.
• مرحله III: تومور ممکن است به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته باشد، اما به اندام‌های دور نه.
• مرحله IV: سرطان پیشرفته که به غدد لنفاوی و/یا اندام‌های دور گسترش یافته است.

پزشکان از ترکیبی از معاینات فیزیکی، آزمایش‌های تصویربرداری (مانند اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی) و بیوپسی برای تعیین مرحله سرطان فک استفاده می‌کنند.

پیشگیری  از سرطان فک

در حالی که هیچ راه قطعی برای پیشگیری از سرطان فک وجود ندارد، اما چندین اقدام وجود دارد که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا به آن انجام دهید:

پرهیز از دخانیات و الکل: سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل از عوامل خطر اصلی ابتلا به سرطان فک هستند.

رعایت بهداشت دهان و دندان: معاینات منظم دندانپزشکی و مراقبت مناسب از دهان می‌تواند به شناسایی علائم اولیه سرطان و سایر مشکلات کمک کند.

رژیم غذایی سالم: مصرف یک رژیم غذایی متعادل و غنی از میوه‌ها و سبزیجات می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش خطر ابتلا به سرطان کمک کند.

واکسیناسیون HPV: دریافت واکسن علیه ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) می‌تواند خطر ابتلا به سرطان‌های مرتبط با این ویروس، از جمله برخی سرطان‌های دهان را کاهش دهد.

نتیجه

در نتیجه سرطان فک یک وضعیت پزشکی جدی است که می تواند تأثیر عمیقی بر زندگی فرد داشته باشد. درک علل آن، شناخت علائم و مراجعه به موقع به پزشک برای یک نتیجه موفق ضروری است. اگر شما یا کسی که می‌شناسید با این تشخیص روبرو هستید، به یاد داشته باشید که امید وجود دارد و پیشرفت‌های علم پزشکی به بهبود گزینه‌های درمانی ادامه می‌دهد

سوالات متداول سرطان فک